_{Foto: Ruben Snijder, fractievoorzitter (links) & Steven Menke (rechts, oud-fractievoorzitter en oprichter)}

Student & Starter viert dit jaar een bijzondere mijlpaal: al 10 jaar zijn ze vertegenwoordigd in de Utrechtse gemeenteraad! Wat begon in november 2013, toen Steven Menke de partij oprichtte, is inmiddels uitgegroeid tot een vaste waarde in de Utrechtse politiek. Elf jaar later zit Ruben Snijder namens Student & Starter in de raad en de partij heeft zich ontwikkeld van een nieuwkomer tot een coalitiepartij. Maar hoe blijf je als ‘partij van de nieuwkomers’ fris, jong en vernieuwend, zelfs na tien jaar? Steven en Ruben gaan hierover met elkaar in gesprek, waarbij ze terugblikken op hoe het begon en reflecteren op waar ze nu staan.

Steven, hoe kwam je er 11 jaar geleden bij om een partij op te richten?

Steven: “Ik zat destijds in de universiteitsraad en kreeg in het voorjaar van 2013 het idee dat studenten niet genoeg vertegenwoordigd waren. De gemeenteraad leek me te oud voor een studentenstad als Utrecht. Toen ik tijdens het VIDIUS-Gala een prijs voor de beste medezeggenschap won, riep ik spontaan op het podium dat ik een partij zou oprichten. In september stuurde ik een mail naar zo’n 25 mensen, waarop tien reacties terugkwamen. Zij kwamen vervolgens langs op mijn toenmalige studentenkamer (die inmiddels als studio is verhuurd). Daarna ging het snel en behaalden we in maart 2014 onze eerste zetel.”

Hoe was het om een partij op te richten?

Steven: “Als je samenkomt met mensen in dezelfde levensfase, dan ben je het vaak snel met elkaar eens. Sommige hadden een wat liberale instelling, sommige waren linkser, maar praktisch gezien dachten we hetzelfde over hoe Utrecht er in de toekomst uit zou moeten zien. Onze gezamenlijke levensfase vormde onze blik op de stad. Niemand van ons had bijvoorbeeld een auto.”

Ruben, hoe ben jij bij de partij gekomen?

Ruben: “Tijdens mijn bestuursjaar bij de studentenvakbond van Utrecht, VIDIUS, hield ik me bezig met studentenhuisvesting en had ik veel contact met studenten en de gemeente. Ik wilde niet alleen lobbyen voor deze belangen, maar ook echt de jongeren vertegenwoordigen bij de onderwerpen waar zij mee te maken hebben. Via Eva Oosters, toen raadslid, ben ik bij de partij gerold. Wie is er niet via Eva ingerold, haha?”

Ruben: “Toen ik actief werd, kwamen we net uit een lockdown en lag de focus op de mentale gezondheid van jongeren. Ook speelde de ruimte in de stad een grote rol: studenten konden niet alleen maar in hun kamer blijven zitten. En natuurlijk was er het woningtekort, wat daarnaast ook weer impact had op de mentale gezondheid van jongeren.”

Steven: “In mijn tijd hadden we het nog niet zoveel over mentale gezondheid, we stonden wat lager op de piramide van Maslow, haha. Het ging bij ons meer om de fysieke kant van wonen en werken. De arbeidsmarkt was toen veel minder krap, dus als starter had je een erg slechte positie. Mentale gezondheid was toen minder een issue. De sociale thema’s draaiden vooral om de grote decentralisaties, de zogenaamde 3D’s. Alhoewel, omdat als eenmansfractie prioriteren essentieel is hebben we wel gefocust op één sociaal thema. Door de grote decentralisaties kwam veel zorg bij buurtteams te liggen. Maar studenten hebben weinig binding met de buurt, dus hebben we ervoor gepleit dat er een buurtteam zou komen speciaal voor studenten. Die is er uiteindelijk ook gekomen.”

Hoe doet Student & Starter het anders dan andere partijen die ook jongeren in de raad hebben?

Steven: “Toen ik Student & Starter oprichtte, zaten er al jonge mensen in de raad. Maar zij kwamen vaak uit jongerenafdelingen van deze partijen en waren vaak meer gedreven door  een carrière in de politiek dan door passie voor Utrecht. In grote fracties moet je als jong raadslid vaak je status nog verwerven en wordt je stem al snel weggedrukt in het fractieoverleg. Jonge raadsleden waren het één op één vaak met mijn ideeën eens, maar in het debat kwam dat dan niet naar voren.”

Ruben: “Ik ben heel erg bezig met de vraag: wat leeft er onder jongeren in de stad? Uniek aan ons is ons woonperspectief. Daarnaast zetten we ons ook in voor de verschuiving van verkeersruimte naar verblijfsruimte. Zo willen we dat parkeerplekken verdwijnen en er meer terrassen komen. Ik ga staan voor onderwerpen waarvan ik voel dat als wij ze niet aankaarten, niemand dat doet.”

Wat is en was voor jullie de ideologische motivatie in de raad?

Steven: “Het perspectief van het ongevestigde belang. We vertegenwoordigen de nieuwe inwoners van Utrecht, die nog geen vaste positie in de stad hebben. Vaak zie je dat insprekers bij de raad vooral gevestigde belangen vertegenwoordigen. Wij brengen het ongevestigde, nog ongehoorde belang aan tafel.”

Ruben: “Die lijn volgen wij nog steeds. Bij nieuwbouwprojecten, bijvoorbeeld, gaat de participatie vaak alleen over de huidige bewoners, niet over de toekomstige bewoners zoals starters en studenten. Als wij dit ongevestigde belang vertegenwoordigen, brengen we een nieuw perspectief in het debat.”

Steven: “Dat perspectief kan je ook toepassen op de openbare ruimte. In het Griftpark mag je na 10 uur ’s avonds niet meer op de heuvel komen. Natuurlijk, er kan overlast zijn, maar het draait vaak om de rust van gevestigde bewoners versus de vrijheid van bezoekers van het park. En dat spanningsveld is extra lastig als coalitiepartij.”

Lukt het om de ongevestigde belangen binnen de coalitie te vertegenwoordigen?

Steven: “Ik kan me voorstellen dat dat lastiger is. Je bent niet alleen wethouder namens je partij, maar ook namens de hele raad. Dat vraagt om een bredere blik.”

Ruben: “Eva, onze wethouder, kijkt met een bril die sterk gericht is op nieuw talent en nieuwe makers, bijvoorbeeld bij de Cultuurnota en de Nachtvisie. En het is ook goed mogelijk om als raadslid van een coalitiepartij het nieuwe perspectief te blijven benadrukken. Veel van de afwegingen waarbij het ongevestigde perspectief belangrijk is, worden per project gemaakt en zijn nog niet vastgelegd in het coalitieakkoord. Er is dus altijd ruimte is om dat nieuwe perspectief in te brengen.”

Steven: “Jullie hebben nu wel de heilige graal bereikt: jullie zitten in de coalitie en kunnen 10 keer zoveel impact maken. Het is een enorme prestatie om binnen 10 jaar van nul naar coalitiepartij te gaan. Ik zou zeggen, probeer dit nog 15 jaar vol te houden, want er is een lange adem nodig om echt dingen te veranderen. Een motie indienen is makkelijk, maar drie jaar later die motie opvolgen is veel lastiger. Toch wordt dat wel veel makkelijker vanuit de coalitie. Als raadslid krijg je ontzettend veel op je af en is het moeilijk om constant bovenop zaken te blijven zitten en ze te blijven agenderen in plaats van alleen te volgen. In de coalitie lijkt dat me nog een grotere uitdaging. Het komt altijd neer op de vraag: wat is je onderscheidende geluid?”

Ruben: “Daar ben ik het mee eens. Het is inderdaad lastiger om je unieke identiteit in de coalitie te behouden. Soms mogen we er wel wat meer gas op geven en een harder geluid laten horen.  Gelukkig staan er veel van onze punten in het coalitieakkoord, waar we enorm trots op zijn! Toch is het belangrijk om scherp te blijven.”

Steven: “En als coalitie haal je ook veel binnen, maar je moet het wel laten zien: de stad weet vaak niet wat je allemaal hebt binnengehaald. Het is belangrijk om die successen ook uit te dragen en te vieren.”

_{Foto van oud-raadsleden op volgorde naar links naar rechts: Steven Menke, Reinhild Freytag, Tim Homan, Eva Oosters, Jeffrey Stevens, Tessa Sturkenboom, Esma Kendir, Annemarijn Oudejans}

Ter ere van het 10-jarige jubileum heeft Ruben ook aan andere gemeenteraadspartijen gevraagd om te reflecteren op het 10 jarige bestaan van Student & Starter. Uit de reacties blijkt dat andere partijen Student & Starter een fijne samenwerkingspartner vinden met altijd een sterke, vernieuwende politieke inhoud. Zo merkt Maarten Koning, fractievoorzitter van D66 Utrecht, op: “Student & Starter heeft zich in tien jaar tijd bewezen als nieuwkomer in de gemeenteraad. Creatief, fris, maar met genoeg progressieve inhoud om serieus te nemen en om fijn mee te kunnen samenwerken!”  Tess Meerding, fractievoorzitter van de VVD, geeft de volgende reactie: “Kenmerkend voor Student & Starter is dat jullie de afgelopen jaren met veel humor en creativiteit een eigen geluid hebben laten horen. Met voorstellen als “Pils in het park”, “Friendswoningen” en de “Nachtburgemeester”, is echt iets bereikt voor jonge mensen. Daarmee is Student & Starter een belangrijke toevoeging aan onze raad. Mijn advies aan jullie is daarom: ga zo door en houd ons scherp met jullie jonge blik!”

Ook burgemeester Sharon Dijksma heeft lovende woorden. “Ik heb Student & Starter leren kennen als een partij waarmee het goed debatteren en samenwerken is. Vanwege jullie frisse en jonge kijk op de stad en altijd bereid te luisteren naar argumenten, zonder vooraf ingenomen standpunten.”

Hoe ervaarde jij de samenwerking met andere partijen in het begin, Steven?

Steven: “In het begin werd ik zeker niet gelijk serieus genomen. Ik kwam er heel bleu in en moest echt op tempo komen. Een goed voorbeeld daarvan is toen een journalist me vroeg wat onze reactie op de voorjaarsnota was. Ik antwoordde: ‘Nou, ik was van plan die deze week te lezen, vraag me het dan weer!’ Toen bleek dat toch wel een groot ding te zijn! Wat wel hielp, was dat ik met veel mensen goed samenwerkte en daar ook van leerde. Dat werd gewaardeerd. Daarnaast brachten we snel al punten in waarvan mensen het gevoel hadden dat die anders niet ingebracht zouden worden, en dat werd ook gewaardeerd.”

Is er veel veranderd in de stad de afgelopen 10 jaar?

Steven: “Jazeker.  Vroeger had de stad eigenlijk maar één centrum, nu zijn er zeker vier. Ook worden de rafelrandjes van de stad steeds meer gebruikt, met plekken zoals de Nijverheid die ontzettend leuk zijn geworden. Utrecht is grootstedelijker geworden, met meer ruimte voor subgroepen. Mensen bij de Nijverheid hoeven niet meer bij de Neude te zitten, en dat is geen slechte ontwikkeling. Zelfs het Berlijnplein is bussin’ tegenwoordig, hahaha.”

Ruben: “Ja, en dat gaan we hopelijk ook zien bij Rijnenburg. Dat moet echt een hippe plek worden met veel woningen, en bijvoorbeeld een roeibaan, ruimte voor jongeren en studenten. Een mini-stad die een afspiegeling is van de mensen die in onze stad wonen.’’

Ruben: “Niet alleen op het gebied van wonen, maar ook wat betreft activiteiten: is er nog voldoende te doen? Blijft de stad toegankelijk voor mensen die zich hier nog willen vestigen? We willen geen stad worden waar alleen al gevestigde inwoners met een grote portemonnee kunnen wonen’’

Hoe houd je het fris, gezellig en jong na 10 jaar?

Steven: “We hadden het als partij op een gegeven moment nodig om wat professioneler te worden en dat heeft Tessa (Tessa Sturkenboom, oud-fractievoorzitter) heel mooi voor elkaar gekregen. Een professionaliseringsslag is heel belangrijk, maar dat kost soms ook wat. Zo hebben jullie nu allemaal ergonomische bureaus in plaats van die gezellige grote oude leestafel. Die had ik ooit nog geclaimd bij de verhuizing van de raadsfracties uit de oude leeszaal. Die tafel was ook een ontmoetingsplek.”

Ruben: “Ja, we moeten niet alles, en vooral niet iedereen, te serieus nemen. Het is ook gewoon leuk! We moeten ook blijven borrelen en het gezellig houden. Daarom is mijn persoonlijke doel ook om iedereen die misschien wat te serieus overkomt, een beetje los te krijgen en te leren kennen. Investeren in elkaar en samenwerking is belangrijk. Zo deden we vorig jaar mee met de raadscup, het jaarlijkse landelijke voetbaltoernooi tussen raadsleden. Utrecht had een team dat volledig bestond uit Student & Starter raads- en commissieleden. En Bert. (red: Bert van Steeg, raadslid voor CDA Utrecht) Die kwam altijd zo zakelijk over, maar we hebben geweldig met hem gevoetbald. Nu praat ik nog steeds met hem over voetbal haha.

Steven: “De sfeer, en het studentikoze geeft je uiteindelijk ook de gunfactor. Als je mensen op een persoonlijke manier benadert, komen er ook dingen los.”

De goede sfeer bij Student & Starter bleef ook niet onopgemerkt in de reacties van de andere partijen. Julia Kleinrensink, Fractievoorzitter van GroenLinks, zegt: “Jullie zijn als partij gegroeid en geprofessionaliseerd, maar behouden die energie en jonge geest. Ik vond het een enorm genoegen om 4 jaar later met jullie te gaan samenwerken in de raad. Een partij met verrassende out-of-the-box ideeën komt, waar de energie van afknalt en die altijd in is voor de gezelligheid met een sjoelbak, borrel en dansje.” Ook Rick van der Zweth, fractievoorzitter van PvdA Utrecht,  deelt zijn herinneringen: “Student & Starter is in elke samenstelling weer een leuke club mensen. Enthousiast, gedreven en vooral erg van de bruis. Dat laatste vooral ook in de praktijk kan ik vertellen als ik weer tot de late uurtjes ben meegesleurd naar de laatste kroeg die open is in de stad.”

Het 10-jarig jubileum markeert een belangrijke mijlpaal.  Een volwassen geworden partij vol energie. In de woorden van burgemeester Sharon Dijksma: “Jullie zijn in een decennium een vaste waarde geworden in de Utrechtse politiek, in de raad en sinds 2022 ook in het college. Fris en ervaren, een mooiere combinatie bestaat bijna niet.”

Dit interview is geschreven door Nikki Fredriksz in samenwerking met Ruben Snijder & Felice Cicero.